Navigation         Suche eine Pflanze: 
 
 

Fotos europäischer Pflanzen nach wissenschaftlichen Namen
 
Erst die wissenschaftlichen Gattungsnamen, danach sind die Artnamen mit dem gleichen Anfangsbuchstaben angeordnet.
 
  Gattung mit mehreren verfügbaren Arten, kann durch Anklicken geöffnet werden.
  Gattung mit mehreren verfügbaren Arten ist geöffnet.
 
 
 
 

 

A   
B   
C   
D   
E   
F   
G   
H   
I   
J   
K   
L   
M   
N   
O   
P   
Q   
R   
S   
T   
U   
V   
W   
X   
Y   
Z   

VorschaubildArt, Unterart oder Varietät Familie  Fotos von
Obione \ Salzmelde (2 Syn.) Chenopodiaceae \ Gänsefußgew.
Ochlopoa \ Rispengras (2 Syn.) Poaceae \ Süßgräser
Ocimum basilicum \ Basilikum Lamiaceae \ Lippenblütler D S
Odontarrhena \ Steinkraut (2 Syn.) Brassicaceae \ Kreuzblütler
Odontites \ Zahntrost (4 Taxa + 2 Syn.) Scrophulariaceae \ Braunwurzgew.
Oenanthe \ Wasserfenchel, Rebendolde (8 Taxa + 1 Syn.) Apiaceae \ Doldenblütler
Oenothera \ Nachtkerze (42 Taxa + 7 Syn.) Onagraceae \ Nachtkerzengew.
Oeosporangium pteridioides subsp. acrosticum \ Mauer-Pelzfarn, Mauer-Lippenfarn Pteridopsida \ Echte Farne Chi GR Kre Les Rho Sam
Olea \ Ölbaum, Olivenbaum (3 Taxa + 2 Syn.) Oleaceae \ Ölbaumgewächse
Oloptum miliaceum \ Gewöhnlicher Grannenreis Poaceae \ Süßgräser Chi Kre Les Rho
Omalotheca \ Ruhrkraut (4 Syn.) Asteraceae \ Korbblütler
Omphalina ericetorum −−> Botrydina botrydioides ? Lecanorales \ Flechten D
Omphalodes \ Nabelnüsschen (2 Taxa) Boraginaceae \ Borretschgew.
Oncostema peruviana −−> Scilla peruviana Liliaceae \ Liliengewächse E P
Onobrychis \ Esparsette (11 Taxa + 1 Syn.) Fabaceae \ Schmetterlingsblütler
Onoclea sensibilis \ Perl-Farn Pteridopsida \ Echte Farne D
Ononis \ Hauhechel (16 Taxa) Fabaceae \ Schmetterlingsblütler
Onopordum \ Esels-Distel (9 Taxa + 1 Syn.) Asteraceae \ Korbblütler
Onosma \ Lotwurz (15 Taxa) Boraginaceae \ Borretschgew.
Ophioglossum vulgatum \ Gemeine Natternzunge Ophioglossaceae \ Natternfarngew. D
Opopanax \ Heilwurz (2 Taxa) Apiaceae \ Doldenblütler
Opuntia \ Feigenkaktus (4 Taxa + 2 Syn.) Cactaceae \ Kakteen
Oreochloa disticha \ Zweizeiliges Kopfgras Poaceae \ Süßgräser A E I
Oreojuncus \ Binse (2 Syn.) Juncaceae \ Binsengewächse
Oreomecon \ Mohn (2 Syn.) Papaveraceae \ Mohngewächse
Oreopteris limbosperma \ Berg-Farn, Berg-Lappen-Farn Pteridopsida \ Echte Farne D
Oreoselinum majus −−> Peucedanum oreoselinum Apiaceae \ Doldenblütler D F I
Origanum \ Majoran, Dost (10 Taxa + 3 Syn.) Lamiaceae \ Lippenblütler
Orlaya \ Breitsame (3 Taxa + 2 Syn.) Apiaceae \ Doldenblütler
Ormenis nobilis −−> Chamaemelum nobile Asteraceae \ Korbblütler D F
Ornithogalum \ Milchstern (24 Taxa + 5 Syn.) Liliaceae \ Liliengewächse
Ornithopus \ Vogelfuß (3 Taxa) Fabaceae \ Schmetterlingsblütler
Orobanche \ Sommerwurz (31 Taxa + 16 Syn.) Orobanchaceae \ Sommerwurzgew.
Orthilia secunda \ Birngrün, Nickendes Wintergrün Pyrolaceae \ Wintergrüngew. A D F HR
Oryza sativa \ Reis Poaceae \ Süßgräser D F
Osmunda regalis \ Königs-Farn Osmundaceae \ Königsfarngew. D E IRL
Osteospermum ecklonis −−> Dimorphotheca ecklonis Asteraceae \ Korbblütler Kef
Ostrya carpinifolia \ Hopfen-Buche Betulaceae \ Birkengew. D GR HR I
Osyris alba \ Weißer Harnstrauch Santalaceae \ Sandelholzgew. F GR HR I
Otanthus maritimus −−> Achillea maritima Asteraceae \ Korbblütler Cor GR Rho
Othocallis \ Blaustern (3 Syn.) Liliaceae \ Liliengewächse
Oxalis \ Sauerklee (10 Taxa + 3 Syn.) Oxalidaceae \ Sauerkleegew.
Oxybasis \ Gänsefuß (5 Syn.) Chenopodiaceae \ Gänsefußgew.
Oxycoccus palustris −−> Vaccinium oxycoccos Ericaceae \ Heidekrautgew. D S
Oxyria digyna \ Alpen-Säuerling Polygonaceae \ Knöterichgew. A S
Oxytropis \ Spitzkiel (9 Taxa + 2 Syn.) Fabaceae \ Schmetterlingsblütler
oakesiana (2 Taxa)
obliqua (2 Taxa)
oblonga, Cydonia \ Quitte Rosaceae \ Rosengewächse D Les
oblongata, Euphorbia \ Eiblättrige Wolfsmilch Euphorbiaceae \ Wolfsmilchgew. GR Les
oblongatum, Taraxacum \ Rundlappiger Löwenzahn ? Asteraceae \ Korbblütler D
oblongifolia x patula, Atriplex −−> Atriplex x northusana Chenopodiaceae \ Gänsefußgew. D
oblongifolia, Atriplex \ Langblättrige Melde Chenopodiaceae \ Gänsefußgew. D
obovatum subsp. lanceolatum, Asplenium −−> Asplenium billotii Pteridopsida \ Echte Farne F
obscura (2 Taxa + 1 Syn.)
obscurum, Epilobium \ Dunkelgrünes Weidenröschen Onagraceae \ Nachtkerzengew. D
obtusa, Eleocharis \ Eiförmige Sumpfbinse Cyperaceae \ Sauergräser D
obtusangula, Callitriche \ Nussfrüchtiger Wasserstern Callitrichaceae \ Wassersterngew. D HR
obtusangulus, Rubus \ Stumpfkantige Brombeere Rosaceae \ Rosengewächse D
obtusatum (1 Taxon + 1 Syn.)
obtusiflorus, Elymus \ Stumpfblütige Quecke Poaceae \ Süßgräser D
obtusifolia var. wildpretii, Euphorbia −−> Euphorbia broussonetii Euphorbiaceae \ Wolfsmilchgew. Gom Ten
obtusifolia (1 Taxon + 1 Syn.)
obtusifolius s.l., Rumex \ Stumpfblättriger Ampfer Polygonaceae \ Knöterichgew. D
obtusifolius subsp. obtusifolius, Rumex \ Stumpfblatt-Ampfer Polygonaceae \ Knöterichgew. D
obtusifolius subsp. sylvestris (2 Taxa)
obtusifolius subsp. transiens, Rumex \ Mittlerer Stumpfblatt-Ampfer Polygonaceae \ Knöterichgew. D
obtusifolius (2 Taxa)
obtusiloba, Valerianella \ Stumpflappiger Feld-Salat Valerianaceae \ Baldriangew. Kre Mal
obtusiusculum, Hypericum maculatum subsp. −−> Hypericum dubium Hypericaceae \ Johanniskrautgew. D
occidentale, Phyteuma spicatum subsp. −−> Phyteuma spicatum subsp. coeruleum Campanulaceae \ Glockenblumengew. F
occidentalis (4 Taxa + 1 Syn.)
occulta, Cardamine \ Japanisches Reisfeld-Schaumkraut Brassicaceae \ Kreuzblütler D
oceanica, Posidonia \ Neptun-Gras Posidoniaceae \ Neptungrasgew. Cor Kef Mal
ochraceus subsp. ochraceus, Lathyrus \ Ockergelbe Platterbse Fabaceae \ Schmetterlingsblütler A S
ochraceus, Lathyrus ochraceus subsp. \ Ockergelbe Platterbse Fabaceae \ Schmetterlingsblütler A S
ochrocheila, Alyxoria \ Ockerfrüchtige Zeichen-Flechte Lecanorales \ Flechten D
ochrochlora, Cladonia −−> Cladonia coniocraea Lecanorales \ Flechten D
ochroleuca subsp. stygia, Utricularia −−> Utricularia stygia Lentibulariaceae \ Fettkrautgew. D
ochroleuca, Scabiosa \ Gelbe Skabiose Dipsacaceae \ Kardengewächse A D
ochroleucon, Trifolium \ Blaßgelber Klee Fabaceae \ Schmetterlingsblütler A D F
ochroleucum (2 Taxa)
ochrus, Lathyrus \ Flügel-Platterbse, Scheidige Platterbse Fabaceae \ Schmetterlingsblütler Kre Mal
octopetala, Dryas \ Silberwurz Rosaceae \ Rosengewächse A I IRL
oculus-christi (1 Taxon + 1 Syn.)
ocymastrum, Stachys \ Basilikum-Ziest Lamiaceae \ Lippenblütler E Mal P
ocymoides, Saponaria \ Rotes Seifenkraut Caryophyllaceae \ Nelkengew. F I
odora, Pulicaria \ Wohlriechendes Flohkraut Asteraceae \ Korbblütler Cor
odorata var. sulphurea, Viola \ Wohlriechendes Veilchen, März-Veilchen Violaceae \ Veilchengewächse D
odorata (4 Taxa + 2 Syn.)
odoratum (4 Taxa)
odoratus (2 Taxa)
oederi, Pedicularis \ Oeders Läusekraut, Buntes Läusekraut Scrophulariaceae \ Braunwurzgew. A
oehlkersii, Oenothera \ Oehlkers-Nachtkerze Onagraceae \ Nachtkerzengew. D
oelandicum subsp. alpestre, Helianthemum −−> Helianthemum alpestre Cistaceae \ Zistrosengew. A F I
oelandicum subsp. italicum, Helianthemum −−> Helianthemum italicum Cistaceae \ Zistrosengew. F I
oelandicum (2 Taxa)
oellgaardii (1 Taxon + 1 Syn.)
oenipontana, Pulsatilla vulgaris var. \ Kuhschelle Ranunculaceae \ Hahnenfußgew. D
oenipontanus, Thymus \ Innsbrucker Thymian, Tiroler Quendel Lamiaceae \ Lippenblütler F I
officinale subsp. bohemicum, Symphytum −−> Symphytum bohemicum Boraginaceae \ Borretschgew. A D I
officinale (8 Taxa + 3 Syn.)
officinalis agg., Valeriana \ Arznei-Baldrian Valerianaceae \ Baldriangew. CH D
officinalis subsp. altissima, Melissa \ Kreta-Melisse Lamiaceae \ Lippenblütler GR
officinalis subsp. huthii, Paeonia \ Zottige Pfingstrose Paeoniaceae \ Pfingstrosengew. F
officinalis subsp. officinalis, Valeriana \ Echter Arznei-Baldrian Valerianaceae \ Baldriangew. F
officinalis subsp. procera, Anchusa \ Große Ochsenzunge Boraginaceae \ Borretschgew. D
officinalis subsp. tenuifolia, Valeriana −−> Valeriana pratensis subsp. angustifolia Valerianaceae \ Baldriangew. A D F HR
officinalis subsp. villosa, Paeonia −−> Paeonia officinalis subsp. huthii Paeoniaceae \ Pfingstrosengew. F
officinalis subsp. wirtgenii, Fumaria −−> Fumaria wirtgenii Fumariaceae \ Erdrauchgew. D
officinalis (25 Taxa + 3 Syn.)
officinarum (1 Taxon + 4 Syn.)
olbia (1 Taxon + 1 Syn.)
oleander, Nerium \ Oleander Apocynaceae \ Hundsgiftgew. D GR Kre Les Rho
oleaster, Olea −−> Olea sylvestris Oleaceae \ Ölbaumgewächse F GR Rho
oleiferus, Raphanus sativus subsp. −−> Raphanus sativus var. oleiformis Brassicaceae \ Kreuzblütler D
oleifolius, Convolvulus \ Ölbaumblättrige Winde Convolvulaceae \ Windengew. Rho
oleiformis, Raphanus sativus var. \ Öl-Rettich Brassicaceae \ Kreuzblütler D
oleoides subsp. graeca, Rhamnus −−> Rhamnus lycioides subsp. graeca Rhamnaceae \ Kreuzdorngew. GR Zyp
oleoides (2 Taxa + 1 Syn.)
oleracea agg., Portulaca \ Wilder Portulak Portulacaceae \ Portulakgewächse A D F GR HR
oleracea subsp. acephala, Brassica \ Gemüse-Kohl Brassicaceae \ Kreuzblütler D F HR
oleracea subsp. granulatostellulata, Portulaca −−> Portulaca granulatostellulata Portulacaceae \ Portulakgewächse D
oleracea subsp. nitida, Portulaca −−> Portulaca nitida Portulacaceae \ Portulakgewächse D
oleracea subsp. papillatostellulata, Portulaca −−> Portulaca papillatostellulata Portulacaceae \ Portulakgewächse D
oleracea var. botrydis, Brassica \ Blumenkohl, Karfiol Brassicaceae \ Kreuzblütler D
oleracea var. capitata, Brassica \ Kopfkohl, Kraut Brassicaceae \ Kreuzblütler Chi D
oleracea var. italica, Brassica \ Brokkoli Brassicaceae \ Kreuzblütler D
oleracea var. sabauda, Brassica \ Wirsing, Welsch-Kraut Brassicaceae \ Kreuzblütler D
oleracea var. sabellica, Brassica \ Grünkohl, Krauskohl Brassicaceae \ Kreuzblütler D
oleracea var. viridis, Brassica \ Blatt-Kohl ? Brassicaceae \ Kreuzblütler D
oleracea (2 Taxa)
oleraceum (2 Taxa + 1 Syn.)
oleraceus subsp. biflorus, Lathyrus \ Wilde Erbse, Feld-Erbse Fabaceae \ Schmetterlingsblütler Chi D GR HR I Les Rho
oleraceus var. oleraceus, Lathyrus \ Garten-Erbse Fabaceae \ Schmetterlingsblütler D Zyp
oleraceus (2 Taxa)
oligodon, Ranunculus \ Wenigzähniger Gold-Hahnenfuß Ranunculaceae \ Hahnenfußgew. F
oligophyllum, Ornithogalum \ Wenigblättriger Milchstern Liliaceae \ Liliengewächse GR
olivieri subsp. olivieri, Crocus \ Olivier-Krokus Iridaceae \ Irisgewächse Chi
olivieri, Crocus olivieri subsp. \ Olivier-Krokus Iridaceae \ Irisgewächse Chi
olusatrum, Smyrnium \ Gespenst-Gelbdolde, Pferde-Eppich Apiaceae \ Doldenblütler I Kre Les Mal Rho Sam
olympicum, Hypericum \ Zwerg-Johanniskraut Hypericaceae \ Johanniskrautgew. Cor D F
olympicus, Rubus −−> Rubus austroslovacus Rosaceae \ Rosengewächse D
omorika, Picea \ Serbische Fichte, Omorika-Fichte Pinaceae \ Kieferngewächse D
onites, Origanum \ Griechischer Majoran, Türkischer Oregano Lamiaceae \ Lippenblütler Chi GR Rho
onobrychioides, Vicia \ Esparsetten-Wicke Fabaceae \ Schmetterlingsblütler F I
onobrychis, Astragalus \ Esparsetten-Tragant, Langfahnen-Tragant Fabaceae \ Schmetterlingsblütler A I
onopteris, Asplenium \ Spitzer Streifenfarn Pteridopsida \ Echte Farne E I Les
onosmoides subsp. buglossoides, Hieracium \ Lotwurzblättriges Habichtskraut Asteraceae \ Korbblütler D
onsdorfensis, Ranunculus \ Onsdorfer Gold-Hahnenfuß Ranunculaceae \ Hahnenfußgew. D
opaca, Veronica \ Glanzloser Ehrenpreis Scrophulariaceae \ Braunwurzgew. A
opalus subsp. obtusatum, Acer −−> Acer obtusatum Aceraceae \ Ahorngewächse A D F HR
opimus, Ranunculus \ Stattlicher Gold-Hahnenfuß, Feister Gold-Hahnenfuß Ranunculaceae \ Hahnenfußgew. D
oppositifolia subsp. blepharophylla, Saxifraga \ Wimperblättriger Steinbrech Saxifragaceae \ Steinbrechgew. A
oppositifolia subsp. oppositifolia, Saxifraga \ Gegenblättriger Steinbrech Saxifragaceae \ Steinbrechgew. A E F
oppositifolia, Saxifraga oppositifolia subsp. \ Gegenblättriger Steinbrech Saxifragaceae \ Steinbrechgew. A E F
oppositifolium, Chrysosplenium \ Gegenblättriges Milzkraut Saxifragaceae \ Steinbrechgew. D F
opulifolium, Chenopodium \ Schneeballblättriger Gänsefuß Chenopodiaceae \ Gänsefußgew. D GR
opulifolius, Physocarpus \ Schneeballblättrige Blasenspiere Rosaceae \ Rosengewächse D
opulus, Viburnum \ Gewöhnlicher Schneeball, Wasser-Schneeball Caprifoliaceae \ Geißblattgew. D
orbiculare, Phyteuma \ Kugel-Rapunzel Campanulaceae \ Glockenblumengew. A D F HR I
orbicularis (3 Taxa)
orbiculatus (1 Taxon + 1 Syn.)
oreophilum, Aethionema saxatile subsp. −−> Aethionema saxatile subsp. graecum Brassicaceae \ Kreuzblütler GR
oreophilus, Ranunculus −−> Ranunculus breyninus Ranunculaceae \ Hahnenfußgew. A D
oreoselinum, Peucedanum \ Berg-Haarstrang Apiaceae \ Doldenblütler D F I
orientale subsp. danicum, Arum −−> Arum cylindraceum Araceae \ Aronstabgewächse A GR
orientale (4 Taxa + 2 Syn.)
orientalis subsp. aenesia, Ajuga \ Ainos-Günsel Lamiaceae \ Lippenblütler Kef
orientalis x occidentalis, Platanus −−> Platanus x hispanica Platanaceae \ Platanengew. D
orientalis (22 Taxa + 5 Syn.)
origanifolia, Salpichroa \ Trompetenblume Solanaceae \ Nachtschattengew. F
origanifolium subsp. crassifolium, Chaenorhinum \ Dickblättriger Orant Scrophulariaceae \ Braunwurzgew. E F
origanifolium subsp. origanifolium, Chaenorhinum \ Piemonteser Leinkraut Scrophulariaceae \ Braunwurzgew. E F
origanifolium subsp. serrae, Helianthemum \ Dostblättriges Sonnenröschen Cistaceae \ Zistrosengew. Mal
origanifolium (1 Taxon + 1 Syn.)
ornata, Centaurea \ Zierliche Flockenblume Asteraceae \ Korbblütler E
ornithopoda, Carex \ Vogelfuß-Segge Cyperaceae \ Sauergräser D HR
ornithopodioides (3 Taxa)
ornus, Fraxinus \ Blumen-Esche, Manna-Esche Oleaceae \ Ölbaumgewächse A D GR HR I
oroboides, Vicia \ Walderbsen-Wicke Fabaceae \ Schmetterlingsblütler HR
orobus, Vicia \ Orber Wicke, Heide-Wicke Fabaceae \ Schmetterlingsblütler D S
oromediterraneus, Cytisus \ Abführender Geißklee Fabaceae \ Schmetterlingsblütler F
orontium, Misopates \ Acker-Löwenmaul, Großer Orant Scrophulariaceae \ Braunwurzgew. Cor D F I Kre Mal Pal Rho
orphanidea, Tulipa \ Orphanides-Tulpe Liliaceae \ Liliengewächse GR
orphanidis, Biebersteinia \ Biebersteinia Geraniaceae \ Storchschnabelgew. GR
orsiniana, Veronica \ Orsinis Ehrenpreis Scrophulariaceae \ Braunwurzgew. D I
orthoceras, Ceratocephala \ Geradfrüchtiges Hornköpfchen Ranunculaceae \ Hahnenfußgew. D
orthostachyoides, Rubus \ Geradachsenförmige Brombeere Rosaceae \ Rosengewächse D
orthostachys, Rubus \ Geradachsige Haselblatt-Brombeere Rosaceae \ Rosengewächse D
orvala, Lamium \ Große Taubnessel, Nesselkönig Lamiaceae \ Lippenblütler A HR I SLO
oryzoides, Leersia \ Wild-Reis Poaceae \ Süßgräser D S
osseum (1 Taxon + 1 Syn.)
ossifragum, Narthecium \ Beinbrech Liliaceae \ Liliengewächse D F GB IRL
ostruthium (1 Taxon + 1 Syn.)
otites, Silene \ Ohrlöffel-Leimkraut Caryophyllaceae \ Nelkengew. D
otrubae, Carex \ Hain-Segge, Falsche Fuchs-Segge Cyperaceae \ Sauergräser A Cor D
ottomanum, Symphytum \ Ottomanen-Beinwell Boraginaceae \ Borretschgew. GR
ovalifolium, Ligustrum \ Ovalblättriger Liguster, Japanische Rainweide Oleaceae \ Ölbaumgewächse IRL
ovalis (3 Taxa)
ovata (1 Taxon + 1 Syn.)
ovatum (2 Taxa + 1 Syn.)
ovatus (3 Taxa)
ovina agg., Festuca \ Schaf-Schwingel Poaceae \ Süßgräser A D
ovina subsp. firmula, Festuca −−> Festuca medioeuropaea Poaceae \ Süßgräser A D
ovina subsp. ovina, Festuca \ Schaf-Schwingel Poaceae \ Süßgräser D
ovina, Festuca ovina subsp. \ Schaf-Schwingel Poaceae \ Süßgräser D
ovirensis (1 Taxon + 3 Syn.)
oxelmannii, Corydalis blanda subsp. \ Oxelmanns Lerchensporn Fumariaceae \ Erdrauchgew. GR
oxonianum forma thurstonianum, Geranium \ Thurstons Oxford-Storchschnabel Geraniaceae \ Storchschnabelgew. IRL
oxycedrus subsp. deltoides, Juniperus −−> Juniperus deltoides Cupressaceae \ Zypressengew. GR Rho
oxycedrus, Juniperus \ Zedern-Wacholder Cupressaceae \ Zypressengew. D F GR HR Rho
oxycoccos, Vaccinium \ Gewöhnliche Moosbeere Ericaceae \ Heidekrautgew. D S
oxyloba, Achillea \ Edle Schafgarbe, Dolomiten-Schafgarbe Asteraceae \ Korbblütler A I
oxyodon, Hieracium \ Spitzzähniges Habichtskraut Asteraceae \ Korbblütler D
oxyptera, Polygala vulgaris var. \ Spitzflügelige Kreuzblume, Spitzflügeliges Kreuzblümchen Polygalaceae \ Kreuzblumengew. D
 
 
 
 
 
 
 

A   
B   
C   
D   
E   
F   
G   
H   
I   
J   
K   
L   
M   
N   
O   
P   
Q   
R   
S   
T   
U   
V   
W   
X   
Y   
Z   

 
Europäische Orchideen nach wissenschaftlichen Gattungs- oder Artnamen finden Sie hier.
 

 


Nach oben
 
Startseite
 
Inhalt
 
Orchideen
 
Andere Pflanzen
 
Pflanzen nach Familien
 
.. Verwandtschaft:
 
APG
 
trad.
 
.. deut. Namen
 
.. engl. Namen
 
.. Blütenfarben
 
.. Blütenbau
 
.. Blattform
 
.. Regionen
 
.. Aufn.-Monat
 
.. Früchten + Samen
 
.. Wurzeln + Knollen
 
Schädlingsbefall + Missbildungen
 
Bäume
 
Sträucher
 
Wasser-Pfl.
 
Kletter-/Schling-Pfl.
 
Nutz-Pfl.
 
Zier-Pflanzen
 
Farb-Var.
 
Mehrere Kriterien
 
Biotope + Gruppen
 
Botan.Links
 
09-Jun-2025

Copyright: Verwendung der Bilder und Texte nur mit schriftlicher Genehmigung des Autors.